«Χ.Α.», μια παλιά ιστορία

Αγαπητοί παλιοί συμμαθητές και φίλοι,

Πιστεύοντας ότι ο δίαυλος επικοινωνίας που διατηρούμε δεν πρέπει να περιορίζεται στη συντήρηση της μνήμης των μαθητικών μας χρόνων και μετά από προτροπή κάποιων από εσάς, επιτρέψτε μου να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις σε ένα θέμα επίκαιρο, αλλά και διαχρονικό.

Κατά τη γνώμη μου οργανώσεις και κόμματα του είδους της Χ.Α., δεν δημιουργούνται με παρθενογένεση. Πίσω τους βρίσκονται συγκεκριμένα πολιτικοοικονομικά συμφέροντα που υποκινούν τη δημιουργία τους, τις χρηματοδοτούν, τις στηρίζουν ποικιλότροπα, και όταν κρίνουν σκόπιμο, τις διαλύουν, και τις ανασυσταίνουν με άλλη «ταμπέλλα», όταν τις χρειαστούν ξανά (ας θυμηθούμε την μεταπολεμική τύχη των στελεχών της φασιστι-κής δικτατορίας 1936-1941 και των δοσίλογων κατά την τριπλή Κατοχή, καθώς και αυτών που ήταν πίσω από την άλλη δικτατορία, στη διάρκεια της οποίας ανδρωθήκαμε).

Τα τελευταία ~80 χρόνια, ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες, οι εν λόγω δομές έμεναν σε ύπνωση, ξαναεμφανίζονταν, έμπαιναν στα κοινοβούλια, ενίοτε δε και τα καταργούσαν και «οικειοθελώς» (βλέπε τί έγινε το 1933 σε μια από τις τότε πιο πολιτισμένες χώρες του κόσμου, τη Γερμανία). Ο κύκλος αυτός θα επαναλαμβάνεται, όσο το σύστημα τις χρειάζεται και όσο εμείς παρακολουθούμε «από τον καναπέ» τι συμβαίνει γύρω μας.

Η κοινωνία μας «θυμήθηκε» το πρόβλημα με μια από αυτές, την Χ.Α., μόνο όταν προ-σχεδιασμένα και μετά από προειδοποίηση δολοφονήθηκε ένας νέος που έτυχε να είναι «καθαρός» έλληνας, (βιτρίνα –επικεφαλής του πολιτικού και επιχειρησιακού της κλάδου είναι ένας «γείτονας» των παιδικών μας χρόνων, που δεν διαφέρει ηλικιακά πολύ από εμάς). Οι προπηλακισμοί, τα σακατέματα και οι δολοφονίες «άλλων» δεν ενεργοποίησε τους αντανακλαστικούς μηχανισμούς της κοινωνίας μας. Όπως σχεδόν πάντα, προηγήθη-καν της σωματικής βίας, καταστροφές και βεβηλώσεις, για τις οποίες τόσο η κοινωνία όσο και η επίσημα συγκροτημένη εξουσία, αδιαφόρησαν (αν και ένα μέρος της, τις υπέθαλψε). Επιτρέψτε μου να αναφερθώ σε ένα παράδειγμα που με αφορά και προσωπικά.

Πριν από 30 χρόνια άφησα τη γειτονιά που μεγαλώσαμε και ανδρωθήκαμε και εγκαταστάθηκα ως πανεπιστημιακός δάσκαλος στα Γιάννενα. Αυτήν την πόλη αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει ο πατέρας μου και ο αδελφός του το 1943 και το 1944 αντίστοιχα, για να πολεμήσουν τον κατακτητή και τους έλληνες συνεργάτες τους. Έτσι δεν πιάστηκαν  μαζί με άλλους ~1950 συντοπίτες τους στις 25 Μαρτίου του 1944 από τους γερμανούς και τους ντόπιους συνεργάτες τους (δυστυχώς ήταν πολλοί, και πολλοί περισσότεροι οι σιωπηλοί-παθητικοί θεατές). Ανάμεσα στους ~1850 που έγιναν στάχτη στο ‘Αουσβιτς, ήταν η μητέρα του πατέρα μου, η γιαγιά της μητέρας μου, οι θείες και θείοι από τα Γιάν-νενα που δεν γνώρισα (βλέπε φωτό Α). Αντ’ αυτού πολέμησαν για την ελευθερία, κυρίως με την τέχνη που ήξεραν (και οι δυο δούλεψαν σε τυπογραφεία του βουνού) και για αυτό κυνηγήθηκαν μετά τον πόλεμο, όπως και τόσοι άλλοι.

Λίγη από τη στάχτη που διασώθηκε από τα ναζιστικά κρεματόρια, μεταφέρθηκε στα Γιάννενα και τοποθετήθηκε σε μνημείο που αναγέρθηκε στο εβραϊκό νεκροταφείο της πόλης, όπου υπάρχουν εκτός των άλλων και ~10 τάφοι από τον 15ο αιώνα (πρόσφατα ανακηρύχθηκε και επίσημα ιστορικός χώρος). Το νεκροταφείο, που είναι στο κέντρο της πόλης (απέχει λιγότερο από 1 km από την Κεντρική Πλατεία της πόλης, το Δημαρχείο, το Αστυνομικό και το Δικαστικό Μέγαρο), βεβηλώθηκε από την Χ.Α. και άλλες παρόμοιες οργανώσεις τουλάχιστον οκτώ φορές κατά το χρονικό διάστημα 2002-2009 (βλέπε φωτό Β). Θα αναφερθώ σε μια από αυτές τις περιπτώσεις, που έγινε τον Ιούνιο του 2009.

Το μαρμάρινο μνημείο καταστράφηκε με μια «αθόρυβη» βαριοπούλα (οι «περίοικοι» δεν άκουσαν κάτι εκείνο το βράδυ). Η στάχτη που φυλασσόταν σε αυτό διασκορπίστηκε (δεν υπήρχε τρόπος ανάκτησής της). Επιπλέον καταστράφηκαν επιλεκτικά 4 τάφοι από τους άνω των 1000 τάφους του νεκροταφείου (η εβραϊκή θρησκεία απαγορεύει την από-κομιδή των οστών). Ο ένας τάφος ήταν ενός κάτοικου της πόλης, που μετά το θάνατο και της γυναίκας του σχετικά πρόσφατα, είχε αφήσει για τις ανάγκες της πόλης (π.χ. οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, χορήγηση υποτροφιών σε νέους)  ότι είχε και δεν είχε στην πόλη με τη μορφή κληροδοτήματος, του «Ι.Ε. Γκανή» (χωρίς συμμετοχή οποιουδήποτε  εβραίου στη διοίκησή του). Ο 2ος τάφος ήταν ενός ανθρώπου που προ-σφατα  είχε πεθάνει, του Αβραάμ Σβώλη, που δραπέτευσε κατά τη μεταφορά του στο ‘Αουσβιτς και εξορίσθηκε μεταπολεμικά ως ανταμοιβή του για τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση. Οι άλλοι δυο τάφοι ανήκαν στους γονείς δυο καθηγητών της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστήμιου της πόλης, του Μ. Ελισάφ (πρόεδρος της τοπικής εβραϊκής κοινότητας, που σήμερα έχει μόνο ~40 μέλη, και 1ος σε ψήφους δημοτικός σύμβουλος στις δυο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις για το Δήμο Ιωαννίνων) και της μητέρας μου.  Η μητέρα μου, ίσως κάποιοι να την θυμάστε, ήταν κρατούμενη στο κολαστήριο του ‘Αουσβιτς. Κατά τη μεταφορά της στην Πολωνία στις αρχές του Απρίλη του 1944 ήταν στο ίδιο τρένο των ελληνικών σιδηροδρόμων με τους συγγενείς της από τα Γιάννε-να, καθώς και με τους γονείς της και δυο της αδελφούς της (το όνομα που έχω, Τζων, είναι αυτό του 14χρονου αδελφού της) και άλλους πιασμένους στην Αθήνα, στα Τρίκαλα, την ‘Αρτα και αλλού. Με τη βοήθεια της περίφημης γερμανικής τεχνολογίας μόλις έφθασαν στον προορισμό τους, ~2000 άτομα δηλητηριάστηκαν μέσα σε μια μέρα με ένα αέριο που είχε πρωτοσυνθέσει βιομηχανικά ο γερμανοεβραίος νομπελίστας Χημείας Fritz Haber (προφανώς για άλλους σκοπούς) και αμέσως μετά μετατράπηκαν σε στάχτη.

Το έγκλημα της βιομηχανικής αφαίρεσης της ζωής ~ 3  106 ανθρώπων στα τέσσερα κυ-ριότερα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης / εξόντωσης (‘Αουσβιτς, Τρεμπλίνκα, Σό-μπιμπορ και Μπέλζεκ) σε χρονικό διάστημα ~3 χρόνων έγινε με τη βοήθεια των σημε-ρινών γερμανικών βιομηχανικών κολοσσών  Krupp, Siemens, Bayer κλπ. και τη χρηματο-δότηση, εκτός των άλλων, της Ντόιτσε Μπανκ και ορισμένων αμερικανικών κολοσσών, όπως της Ford, ΙΤΤ,  IBM, και General Motors, δηλ. των σημερινών «αφεντικών» της χώρας μας, με το ίδιο ή με νέο όνομα. Το μεγαλύτερο έγκλημα που έκανε το ανθρώπινο είδος (κατά τη γνώμη μου η λέξη «Ολοκαύτωμα» είναι φτωχή) έγινε μετά από πρόταση, οργάνωση, συχνά και με την άμεση συμμετοχή, πολλών υψηλόβαθμων πανεπιστημιακών δασκάλων. Για παράδειγμα, πανεπιστημιακοί δάσκαλοι ακόμα και μέσα στο ‘Αουσβιτς έκαναν «ερευνητικές» μελέτες σε κρατούμενους με συνθήκες που η τότε γερμανική νομοθεσία δεν επέτρεπε να γίνονται ούτε σε ποντίκια. O καθηγ. Γυναικολογίας Carl Clauberg (στείρωσε τουλάχιστον 700 κρατούμενες) και οι καθηγητές Γενετικής/ Ευγο-νικής Otmar Verschuer και Joseph Mengele ήταν τυπικά παραδείγματα. Παράλληλα, ειδικοί της φαρμακοβιομηχανίας Bayer με παρόμοιες «ιατρικές αρχές» δοκίμαζαν τα σκευάσματά τους σε κρατούμενους, που «αγόραζαν» από το στρατόπεδο, σύμφωνα με διασωθέν έγγραφο. Παρόμοιες «μελέτες» σε κρατούμενους έγιναν από τους Ιάπωνες στην Ασία.

Παρόλο που συχνά αυτοί που βεβήλωναν το νεκροταφείο, και όχι μόνο αυτό, άφηναν πί-σω την υπογραφή τους, οι αρχές δήλωναν αδυναμία να εντοπίσουν τους ενόχους. ‘Ολες οι σχετικές μηνύσεις έμπαιναν στο αρχείο. Σχετική επερώτηση στη Βουλή του βουλευτή του ΚΚΕ και καθηγητή Αστρονομίας του Παν. Ιωαννίνων, Κ. Αλυσσανδράκη, ουδέποτε απαντήθηκε. Μετά από το διεθνή διασυρμό της χώρας, «ξύπνησε» ένα μέρος της τοπικής κοινωνίας (μια ομάδα πολιτών και όχι βέβαια οι επίσημες αρχές) και διαδήλωσε το Δεκέμβριο του 2009 την αντίθεσή της σε αυτές τις πράξεις (μήπως είναι ντροπή να θυμί-ζουν οι άλλοι τις στοιχειώδεις αρχές της δημοκρατίας στη χώρα που γεννήθηκε;).

Κατά τη γνώμη μου μια κοινωνία και ένα κράτος που «κλείνουν τα μάτια» σε τέτοιες πρακτικές, όταν γίνονται σε βάρος κάποιων που χαρακτηρίζονται «διαφορετικοί» ως προς κάτι, ότι και αν είναι αυτό το κάτι, προωθούν το φασισμό, ρατσισμό (φυλετισμό) και τη ξενοφοβία. Στρώνουν το δρόμο στη βιαιότητα και σε βάρος της κύριας μάζα του πληθυ-σμού, που ωθείτε να παρακολουθεί ναρκωμένη το τι συμβαίνει γύρω της. Συχνά όμως όταν το καταλάβει, είναι αργά, οι απαιτούμενες θυσίες είναι πελώριες, όπως έδειξε η ιστορία (πρέπει να νοιώθουμε ευγνωμοσύνη σε κάποιους δασκάλους μας στο 6ο Γυμνάσιο και Λύκειο, που παρά τις καταπιεστικές συνθήκες, μας ώθησαν να διαβάζουμε την ιστορία πίσω από τις γραμμές των σχολικών εγχειριδίων). Αν δεν γίνουν κατανοητές οι ρίζες του φασισμού, ανεξάρτητα απόχρωσής του, και τα συμφέροντα που κρύβονται πίσω από τις σχετικές οργανώσεις / κόμματα καθώς και το πολιτικό σύστημα που τον εκτρέφει, δεν νομίζω να μπορεί να πολεμηθεί ριζικά, και θα επανεμφανίζεται, όταν και σε όση βιαιότητα τον χρειάζεται το σύστημα.

Γιάννενα 27/2/2014

Ο παλιός συμμαθητής και φίλος,

Τζων ΚΑΛΕΦ-ΕΖΡΑ

Τμήμα φωτογραφίας που έβγαλε γερμανός στρατιώτης το πρωί στις 15-4-1944 στα Γιάννενα (Μώλος- δίπλα στη λίμνη), πριν ξεκινήσει το μαρτυρικό ταξίδι για το ‘Αουσβιτς. Μέχρι σήμερα αναγνωρίσθηκαν περίπου τα μισά άτομα. Μόνο μια γυναίκα επέζησε. Αριστερά στο κάτω μέρος, ανάμεσα στην καθισμένη γυναίκα με το μωρό, είναι δυο από τις θείες που δεν γνώρισα, η Χρυσούλα και η Έστερ Χατζή, 6 και 9 ετών και πίσω η μαυροντυμένη γυναίκα, η Χρυσούλα Χατζή η γιαγιά τους και γιαγιά της μητέρας μου. Αυτά τα τρία άτομα αποτελούσαν προφανώς «μεγάλο» κίνδυνο για το 3ο Ράιχ και έπρεπε να τα «διαχειριστούν» αμέσως.

Τυπικό παράδειγμα βεβηλωμένου τάφου στα Γιάννενα (Γενάρης 2009).